Bán đảo Đồ Sơn nằm cuối đường 353 đi ra biển, cách trung tâm thành phố Hải Phòng 22 km về phía Đông Nam, nằm giữa 2 cửa sông Lạch Tray và sông Văn Úc

Là bán đảo với đồi núi, rừng cây nối tiếp nhau vươn ra biển đến 5 km. Đồ Sơn có khí hậu vùng biển nhiệt đới gió mùa. Từ tháng 4 đến tháng 9 dương lịch, nhiệt độ tăng dần, cao nhất vào tháng 7, có khi tới 37°C. Tháng 10 và tháng 12 trời mát mẻ. Mùa rét bắt đầu từ tháng 12 đến tháng 2, có khi kéo dài đến đầu tháng 3, nhiệt độ thấp nhất xuống tới 8°C. Địa hình Đồ Sơn ví như một con Rồng đang chầu về viên ngọc là Hòn Dáu. Sách cổ gọi núi Đồ Sơn là Cửu Long – chín rồng với câu ca rằng: ” Chín con theo mẹ ròng ròng .Còn một con út nẩy lòng bất nhân.”

Con út ở đây là núi Độc, đứng riêng hẳn ra ở đầu bán đảo. Thực ra có tới 15 điểm cao từ 25m đến 129m trong dãy núi này, cao nhất là Đồn cao. Trên đỉnh núi còn những dãy tường thành, dấu vết đồn luỹ của Phạm Đình Trọng, một tướng Chúa Trịnh đi đàn áp cuộc khởi nghĩa Nguyễn Hữu Cầu, thế kỷ 18.

Cách đây 4000 năm, thời Vua Hùng dựng nước, đất Đồ Sơn đã có tên là Bộ Thang Truyền. Qua các triều đại đổi tên nhiều lần, đến đời Trần mới gọi là Đồ Sơn. Ngay từ ngày đầu đặt chân đến Hải Phòng, người Pháp đã xây dựng Đồ Sơn thành khu nghỉ mát nổi tiếng cho sĩ quan Pháp và giới thượng lưu người Việt Nam. Năm 1950, xây dựng sân bay Đồ Sơn.

Đồ Sơn chia làm 3 khu, đều có bãi tắm biển, đồi núi, rừng thông yên tĩnh, thoáng mát. Khu I, có 3 bãi tắm chứa được hàng chục ngàn người với nhiều khách sạn lớn. Theo đường giao thông dọc bờ biển đến khu II, bãi tắm tuy hẹp hơn nhưng mịn màng hơn, có nhiều khách sạn và biệt thự ẩn mình trong rừng thông, có tòa nhà của ông vua cuối cùng nhà Nguyễn là Bảo Đại. Khu III có bãi tắm nhỏ, cạnh đó là nhà hàng kiến trúc như một ngôi chùa, nên còn gọi là Pagodon. Trên đồi thông thấp thoáng một số biệt thự mới xây, đầy đủ tiện nghi cho khách du lịch nghỉ mát dài ngày.

Cuối bán đảo là một đồi đất cao, trên có Hotel de la pointe, nay gọi là khách sạn Vạn Hoa. Đây là một công trình kiến trúc đẹp, tòa nhà có 2 tháp hình chóp, mái ngói đỏ tươi nhô lên trong màu xanh của các tán cây cổ thụ và mây trời. Tường đá được xây từ mép biển lên đến đỉnh đồi, tạo dáng như một pháo đài thời Trung cổ ở phương Tây.

Hòn Dấu Resort là công trình mới được xây dựng, quý khách hoàn toàn đắm chìm trong một không gian sống lý tưởng, hài hòa trong thiên nhiên rộng mở, với hồ nước, cây xanh và các không gian của biển và núi. Với những hàng thông rì rào, quanh năm xanh mướt mang lại cho chủ nhân của những ngôi biệt thự cảm giác như đang sống trong không gian cao nguyên Đà Lạt mộng mơ. Cùng hệ thống khách sạn, nhà hàng đạt tiêu chuẩn ba sao, năm sao, khu trung tâm thương mại, các dịch vụ y tế chăm sóc sức khỏe; khu vui chơi cho trẻ em, khu thể thao: sân golf mini, các câu lạc bộ Du thuyền, câu cá, đua thuyền …với hệ thống an ninh luôn đảm bảo 24h/24h cho quý khách.

Đồ Sơn có Bến Nghiêng, tại đây tàu cao tốc đi Cát Bà chỉ mất 30 – 40 phút, có bãi đỗ cho máy bay trực thăng, có Suối Rồng, Đình Ngọc, Tháp Tường Long thời nhà Lý (xây năm 1058, đến năm Gia Long thứ 3 – 1864 bị phá). Có quả chuông đúc từ thời Trần (1296) của chùa Vân Bản, đã 2 lần nằm dới đáy biển rồi lại được tìm thấy (hiện đang lưu giữ ở Bảo tàng thành phố).

Nơi đây có đền Bà Đế ở chân núi Độc, lưu truyền câu chuyện tình oan nghiệt, đậm nét nhân văn, mang màu sắc thần linh giữa cô gái Đồ Sơn bình dân xinh đẹp, hát hay tên là Đào Thị Hương với chúa Trịnh Doanh (1753).

Đảo hòn Dấu

Xa xưa trong những cuộc vận động của thềm lục địa, một phần dãy núi đã tách khỏi bán đảo Đồ Sơn trôi dần ra phía biển, trở thành cửa ngõ của Hải Phòng. Trong con mắt người xưa, non sông luôn mang hình tượng, đảo Hòn Dấu có chín con rồng chầu về viên ngọc.

Nhìn từ trên cao xuống, Hòn Dấu với Đồ Sơn như một dấu chấm than khoét vào lòng biển cả mênh mông, thế đất cũng tựa như đảo Hải Nam và bán đảo Lôi Châu của Trung Quốc.

Từ bến Nghiêng, con tàu chở du khách lướt trên những con sóng uốn lượn, chỉ khoảng 20 phút, màu xanh ngút ngát của chốn núi rừng hoang sơ đã ùa vào trước mắt, khoe vẻ đẹp thanh khiết giữa mặt biển.

Đền thờ Nam Hải Thần Vương ngự ngay cạnh bến tàu, vẻ đẹp linh thiêng được tôn lên nhờ bãi sỏi uốn lượn như muôn ngàn nốt nhạc vô thanh thả xuống rì rào sóng biển. Truyền thuyết kể rằng sau một trận thủy chiến đánh tan giặc Nguyên Mông trên sông Bạch Đằng, người dân trên đảo thấy một tử thi cụt đầu trôi vào đảo. Nhìn quần áo của Ngài, biết là tướng nhà Trần tử trận, bà con bèn lập đền thờ. Tương truyền thần Nam Hải rất linh thiêng, nếu ai dám lấy đi bất cứ thứ gì trên đảo, kể cả một lá cây, sẽ bị Ngài phạt, phải đem trả lại mới yên. Chính vì thế đảo luôn vẹn nguyên, cống hiến cho du khách cảnh quan thiên nhiên kỳ thú.

Đường lên đảo len lỏi giữa rừng đa nguyên sinh thuần nhất. Đi dưới mái vòm lợp bằng lớp lớp tán cây cổ thụ, dây leo chằng chịt, những chùm rễ si buông xuống như tơ liễu, cảm giác vô cùng thơ mộng, thú vị. Rừng ở đây còn vẹn nguyên cả ba tầng thực vật, cơ man những gốc cây cổ thụ to lớn, điểm xuyết những cây thân thảo, thân bò, thân leo gieo vào lòng du khách cảm giác hoang vu. Người lính biên phòng nơi đây kể: thuở trước trên đảo rất nhiều khỉ, chúng ồn ào trên những tàng cây, bày đủ trò để trêu ghẹo lính đảo và du khách.

Đồn biên phòng đóng trên đảo có nhiệm vụ bảo vệ và vận hành trạm Hải Đăng. Đảo có nhiều hạng mục công trình quan trọng: kho dầu hỏa, nhà làm việc, nhà ở cán bộ, chiến sĩ, nhà ăn, cột báo hiệu, nhà triều ký, nhà hoa tiêu, trạm nghỉ ngơi dành cho khách du lịch.

Công trình kỳ vĩ nhất, tâm điểm của khu du lịch chính là ngọn Hải Đăng. Đèn Hòn Dấu được người Pháp thiết kế và xây dựng từ năm 1892 – 1896. Tháng 6-1898, đèn chính thức hoạt động. Tháp cao năm tầng, đỉnh đèn cao 140m so với mặt nước biển, ánh sáng được phát ra từ độ cao 65m so với chân tháp. Ban đầu, tháp đèn được xây dựng hoàn toàn bằng đá khối với các hoa văn rất đẹp. Do chiến tranh tàn phá, qua nhiều lần sửa chữa, đèn gần như được xây dựng lại hoàn toàn.

Người lính biên phòng trên đảo cho hay trong những năm giặc Mỹ leo thang đánh phá miền Bắc, đèn là mục tiêu ném bom của máy bay địch. Mỗi khi máy bay địch xuất hiện, hải đăng Hòn Dấu vụt tắt, nhưng khi chúng bay đi, đèn lại tỏa sáng.

Cây đèn biển đã trên trăm tuổi, được mệnh danh là mắt ngọc của Tổ quốc. Cao như một tháp pháo đài cổ vút lên giữa đảo, trên cùng là ngọn hải đăng chiếu xa tới 24 hải lý (khoảng 40km). Những con tàu trên biển xa khi bắt được ánh sáng hải đăng Hòn Dấu là sắp trở về bến đậu. Lối lên đỉnh tháp theo hình xoáy trôn ốc với 125 bậc gỗ. Đứng trên đỉnh cao hàng chục mét đón cơn gió căng tràn sức sống của biển sẽ thấy đất trời vô cùng. Thưởng thức món ăn hải sản trên lầu vọng gió, phóng tầm mắt ra bốn phương cao rộng, dâng tràn trong lòng ta sự hào sảng khôn cùng.